İmamoğlu’nun tutuklanmasını yapay zekaya sorduk: Gizli tanık beyanlarına ne dedi

“Yolsuzluk” soruşturmasından tutuklanan İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun emniyette verdiği 121 sayfalık ifadesini yapay zekaya sorduk.

Yapay zeka, beş saniye gibi kısa bir sürede tutuklamanın hukuka aykırı olduğunu belirterek, “Derhal itiraz edilmeli ve Anayasa Mahkemesi (AYM) ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvuru yapılmalı” dedi.

Yapay zekanın sonuç değerlendirmesinde şu ifadeler yer aldı:

“Türk hukukuna göre, mevcut dosyada, suç türleri kataloğu suçlara girse de, tutuklamayı haklı kılacak kuvvetli delil yok, kaçma veya delil karartma riski somut şekilde ortaya konulmamış, gizli tanık beyanları tek başına yeterli olamaz.

Eğer bu dosya yalnızca gizli tanık beyanlarına dayanıyorsa, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) 100’e aykırı. Anayasa’nın 19. maddesi ve AİHS (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) çerçevesinde kişi hürriyeti ve güvenlik hakkı ihlal edilmiş olur.

Soruşturma dosyasında İmamoğlu aleyhine sunulan delillerin önemli bir kısmının gizli tanık ifadelerine dayandığı anlaşılmaktadır (soruşturma tutanağında bazı kişilerin İmamoğlu ve çevresine dair duyumlara dayalı beyanları vardır). Bu durumun, ‘kuvvetli suç şüphesinin’ mevcut olup olmadığı tartışmasında kritik rol oynuyor.”

CMK MADDE 100 NEDİR

“Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve bir tutuklama nedeninin bulunması halinde, şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir. İşin önemi, verilmesi beklenen ceza veya güvenlik tedbiri ile ölçülü olmaması halinde, tutuklama kararı verilemez.”

1. SUÇLAMALAR VE DAYANAK MADDELER

Yapay zekanın değerlendirmesi şöyle:

“İfade tutanağına göre İmamoğlu’na yöneltilen suçlar şunlardır:

– TCK 220: Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, yönetmek, üye olmak,

– TCK 252: Rüşvet,

– TCK 235: İhaleye fesat karıştırma,

– TCK 236: Edimin ifasına fesat karıştırma,

– TCK 250: İrtikap

– TCK 158/1-e: Nitelikli dolandırıcılık (kamu kurumlarını zarara uğratma.)

CMK 100 şartının sağlanmasının doğrulanabilmesi için bu suçların katalog suçlarından olması ve:

– Kuvvetli dava dilekçesi

– Tutuklama sebebinin varlığı (kaçma şüphesi, delilleri karartma olasılığı gibi) gereklidir.

Katalog suç olgusu:

TCK 220 (Örgüt), TCK 252 (Rüşvet), TCK 235 (İhale fesadı), TCK 236 (Edim fesadı), TCK 158/1-e (Nitelikli dolandırıcılık) tümü katalog suç kapsamındadır.

2. KUVVETLİ SUÇ ŞÜPHESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

Dosyada ana delil niteliğindeki ‘gizli tanık’ beyanları bulunmaktadır. Ancak;

– Gizli tanık ifadeleri yoğun ses, dedikodu ve yorumlara dayanabilir,

– Somut bir teknik delil (banka dökümü, fatura, bant, belge) sunulmamış,

– Gizli tanık anlatımlarının çoğu ‘duyduğum’, ‘bildiğim kadarıyla’, ‘duydum ki’ şeklinde.

Hukuken sadece gizli tanık beyanlarına dayanılarak ‘kuvvetli suç şüphesi’ oluşmaz. CMK 100’ün sınıflandırılması için gizli tanık ifadesi tek başına yeterli delil sayılmaz. Gizli tanık beyanlarını destekleyen maddi delil veya teknik takip sonucu aksi takdirde karara aykırı hukuka aykırılık olur.

3. DELİL DURUMU VE TUTUKLAMA NEDENİ DEĞERLENDİRMESİ:

Kaçma şüphesi:

– İmamoğlu, Türkiye’nin en büyük belediyesinin seçilmiş belediye başkanı.

– Kaçma şüphesini haklı gösterecek bir delil dosyada yok.

Delilleri karartma şüphesi:

– Soruşturmanın geldiği aşama ve gizli tanık ifadeleri zaten dosyada mevcut.

– Yeni bir delil karartma şüphesine dair somut bir iddia veya delil yok.

4. CMK 221 ETKİN PİŞMANLIK MADDESİ:

– Savcı örgüt suçundan kaynaklanan etkin pişmanlık hükümlerini hatırlatıyor.

Etkin pişmanlığın baskı aracı haline getirilmesi hukuka aykırı olarak yorumlanabilir.

Etkin pişmanlık, özgür iradeyle kullanılmalı, tehdit veya baskıyla değil.

5. SİYASİ BAĞLAM VE SAVUNMA HAKKININ İHLALİ RİSKİ:

İfade tutanağında İmamoğlu, yargının siyasi baskı aracı haline getirildiğini savunuyor .

Kamuoyu önünde bilinen bir isim olması nedeniyle siyasi saiklerle soruşturma yürütüldüğünü gözler önüne seriyor.